دیابت بارداری چیست؛ علائم، تشخیص، رژیم و درمان -دکتردکتر

منبع: https://drdr.ir/mag/diabet-in-pregnancy/

فاصله‌گذاری من، بین غذاهای غنی از کربوهیدرات، به جلوگیری از افزایش قند خون کمک می‌کند. پزشک ،ن کمک می‌کند تا تعیین کنید که در روز چه مقدار کربوهیدرات باید مصرف کنید. کربوهیدرات‌های ارتقا‌دهنده سلامت عبارتند از:

• غلات کامل
• برنج قهوه‌ای
• لوبیا، نخود، عدس و سایر حبوبات
• سبزیجات نشاسته‌ای
• میوه‌های کم‌قند

دیابت حاملگی، معمولاً بااستفاده از مراقبت‌های حین بارداری شامل یک رژیم غذایی خوب، فعالیت بدنی و ورزش  قابل کنترل است. کنترل این عارضه، به سطح قند خون شما در طول روز بستگی دارد و اگر بتو،د با انجام برخی فعالیت‌ها و مدیریت رژیم غذایی خود، سطح قند خون خود را در حد طبیعی نگه دارید، می‌تو،د دیابت بارداری را کنترل کنید. قبل و بعد از غذا آزمایش کنید تا مطمئن شوید که در سطح طبیعی است.

پایش قند خون برای کنترل دیابت بارداری

اگر دیابت بارداری در شما تشخیص داده شود، برنامه درم، به سطح قند خون شما در طول روز بستگی دارد. بااین‌حال اگر با داشتن یک رژیم غذایی غنی از مواد مغذی و ورزش منظم، کنترل نشد، نیاز به تزریق انسولین نیز اضافه می‌شود. پزشک می‌تواند به شما بگوید که اگر سطح قند خون خیلی پایین بیاید یا به طور مداوم بالاتر از میزان نرمال باشد، چه کاری باید انجام دهید.

دیابت بارداری، با وجود این‌که درصورت عدم‌کنترل می‌تواند برای مادر و جنین خطرساز باشد، اما با یک‌سری دستورالعمل‌های ساده یا درنهایت تجویز دارو قابل درمان است. به‌ویژه اگر قرار باشد بهترین متخصصین ،ن تهران ویزیت بیمار را برعهده داشته باشند.

این هورمون‌ها بر جفت تأثیر گذاشته و به حفظ بارداری کمک می‌کنند. با رشد جنین، میزان ترشح این هورمون‌ها در بدن افزایش می‌یابد و ممکن است شروع به ایجاد مقاومت بدن در برابر انسولین کند؛ هورمونی که قند خون را تنظیم می‌کند.

انواع دیابت بارداری

تست دو مرحله‌ای

علائم دیابت بارداری در سه‌ماهه اول

توجه داشته باشید که حتی در صورت بروز دیابت بارداری نیز باید تغذیه کامل و مقوی داشته باشید. وزن مادر و جنین در هیچ دوره از حاملگی نباید ثابت مانده یا کاهش پیدا کند. بنابراین رعایت نکات تغذیه بارداری را جدی بگیرید.

کربوهیدرات‌ها

اگر عوامل خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را دارید، پزشک احتمالاً در اولین ویزیت قبل از زایمان شما را از نظر این وضعیت آزمایش می‌کند. این عوامل خطر عبارتند از:

• اضافه وزن
• بی‌تحرک بودن
• فشارخون بالا
• پایین بودن سطح کلسترول خوب
• لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) در خون
• بالا بودن سطح تری‌گلیسیرید در خون
• سابقه خانوادگی دیابت
• سابقه دیابت بارداری، پیش‌دیابت یا علائم مقاومت به انسولین
• سابقه به دنیا آوردن نوزادی با وزن بیش از 4 کیلوگرم
• داشتن نژادهای خاص

آیا بعد از وضع حمل، باز هم خطری مادر مبتلا به دیابت بارداری را تهدید می‌کند؟

تشخیص دیابت بارداری

پروتئین‌ها

پایش قند خون، معمولاً چهار مرتبه در روز انجام می‌شود:

• قبل از غذا خوردن در صبح
• یک یا دو ساعت بعد از صرف صبحانه، ناهار و شام

پزشک با آزمایش سطح قند خون ناشتا شروع می‌کند. آن‌ها از شما می‌خواهند که محلولی حاوی ۷۵ گرم کربوهیدرات بنوشید. بعد از یک ساعت و دو ساعت دوباره سطح قند خون را آزمایش می‌کنند. اگر هر یک از مقادیر قند خون زیر را داشته باشید، احتمالاً دیابت بارداری برای شما تشخیص داده خواهد شد:

• سطح قند خون ناشتا بیشتر یا مساوی ۹۲ میلی‌گرم در هر دسی‌لیتر (mg/dL)
• سطح قند خون یک ساعته بیشتر یا مساوی ۱۸۰ میلی‌گرم در هر دسی‌لیتر
• سطح قند خون دو ساعته بیشتر یا مساوی ۱۵۳ میلی‌گرم در هر دسی‌لیتر

برخی از پزشکان ممکن است با آزمایش غربالگری دیابت در بارداری که به آن تست چالش گلوکز (Glucose Challenge Test) نیز گفته می‌شود شروع کنند. هیچ آمادگی برای این آزمایش لازم نیست. محلول گلوکز می‌نوشید و بعد از ۱ ساعت، آزمایش خون انجام خواهید داد. این تست دو مرحله‌ای است.

تست یک مرحله‌ای

اگر در دوران بارداری قند خون‌تان افزایش پیدا کند، به دیابت بارداری دچار می‌شوید. این عارضه، حتی در افرادی که پیش از حاملگی مشکل دیابت نداشته‌اند هم بروز می‌کند و دلیل آن، ترشح هورمون‌های بارداری از جفت جنین است. با وجود این‌که درمان دیابت بارداری ممکن است، اما عدم درمان آن می‌تواند مادر و جنین را با خطرات جدی مواجه کند.

تقریباً 15 درصد از ،ن باردار مبتلا به دیابت بارداری، برای درمان نیاز به انسولین دارند. معمولاً درمان با تزریق یک تا دو ،ت انسولین در روز شروع می‌شود و اگر سطح قند خون بعد از غذا خوردن بالا باشد، ممکن است لازم باشد که دفعات تزریق به سه یا چهار بار در روز افزایش پیدا کند. نکته! انسولین بی‌خطر است.

درمان طب‌سنتی دیابت بارداری

باوجود این‌که دیابت بارداری، به علت ترشح یک‌سری هورمون‌ها در بدن مادر بروز می‌کند، اما عواملی هم هستند که می‌توانند زمینه‌ساز افزایش ترشح این هورمون‌ها، یا افزایش بیش‌ازحد مقاومت بدن به انسولین در بدن مادر شوند و دیابت بارداری ایجاد کنند.

افزایش سطح گلوکز در خون مادر، یکی از علائم دیابت بارداری در سه ماهه دوم حاملگی است. در این دوره نیز ممکن است بسیاری از مادران، شاهد بروز علائم ظاهری در خود نباشند، اما با انجام تست‌های غربالگری دیابت بارداری که عموماً توسط پزشک ،ن برای همه مادرها توصیه می‌شود.

علائم دیابت بارداری در سه‌ماهه سوم

پزشک آستانه تعیین این مورد را مشخص می‌کند. در طول آزمایش دوم، پزشک با آزمایش سطح قند خون ناشتا شروع می‌کند. آن‌ها از شما می‌خواهند که محلولی با 100 گرم شکر در آن بنوشید. 1، 2 و 3 ساعت بعد قند خون شما را آزمایش می‌کنند.

در حالت کلی، مادران بارداری که شرایط زیر را دارند، مستعد ابتلا به دیابت بارداری هستند:

• افرادی که فشارخون بالا دارند
• سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت دارند
• قبل از بارداری اضافه وزن داشته‌اند
• در دوران بارداری بیشتر از حد طبیعی وزن اضافه کرده‌اند
• بارداری چند قلویی دارند
• سابقه به دنیا آوردن نوزادی با وزن بالای 4 کلیوگرم دارند
• سابقه دیابت بارداری در حاملگی‌های قبلی را دارند
• سابقه سقط جنین یا مرده‌زایی بدون دلیل دارند
• استروئیدهایی مانند گلوکوکورتیکوئیدها مصرف کرده‌اند
• دارای سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، آکانتوز نیگریکانس یا سایر شرایط مرتبط با مقاومت به انسولین هستند
• دارای تبارهای آمریکایی – آفریقایی، اسپ،ایی– لاتین، هندی– آمریکایی، آسیایی– آمریکایی بوده یا بومی آ،کا، هاوایی یا جزایر اقیانوس آرام هستند.

دیابت بارداری، مشکلی رایج که به راحتی قابل کنترل است

در حال کلی، رژیم غذایی متعادل کلید مدیریت صحیح دوران بارداری است. طبعاً وقتی پای دیابت بارداری هم به میان می‌آید، تغذیه اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. مهم‌ترین توصیه‌های تغذیه در مادران باردار مبتلا به دیابت حاملگی عبارتند از:

• در برنامه غذایی خود از تمام گروه‌های غذایی استفاده کنید
• افراد مبتلا به دیابت بارداری باید به مصرف کربوهیدرات، پروتئین و چربی خود توجه ویژه‌ای داشته باشند
• بهتر است حجم وعده‌های غذایی خود را کمتر کرده و تعداد وعده‌ها را افزایش دهید (در 3 وعده اصلی و 2 یا 3 میان‌وعده)
• مصرف مواد غذایی قندی مثل شیرینی‌ها، قند، شکر، عسل و ،ما را تا جایی که می‌تو،د به حداقل برس،د
• در مواد غذایی نشاسته‌ای مثل نان، برنج، سیب‌زمینی و ماکارونی احتیاط کنید
• روزانه حتما از مواد غذایی فیبردار مثل میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و غلات سبوس‌دار استفاده کنید
• نیاز یک مادر باردار به گروه لبنیات و شیر، بسیار بیشتر از افراد عادی است و حتماً باید این مواد را در رژیم غذایی خود بگنج،د

علت دقیق دیابت حاملگی ناشناخته است، اما احتمالاً هورمون‌ها در آن نقش دارند. هنگامی که باردار هستید، ترشح برخی از هورمون‌ها در بدن افزایش پیدا می‌کند. دو مورد از این هورمون‌ها، که احتمالاً باعث بروز دیابت بارداری در مادران می‌شود عبارتند از:

• لاکتوژن جفتی انس، (hPL)
• و هورمون‌های دیگری که مقاومت به انسولین را افزایش می‌دهند

به لحاظ ژنتیکی نژاد‌های هیسپ،ک، سیاه‌پوستان و بومیان آمریکایی و آسیایی بیش از سایرین مبتلا به دیابت بارداری می‌شوند. هم‌چنین سابقه خانوادگی مثبت در وابستگان درجه یک (یکی از والدین یا هردو، خواهر یا برادر) احتمال ابتلا به این بیماری را به شدت افزایش می‌دهد.

آیا باید نگران دیابت نوع ۲ نیز باشیم؟

اگر قصد دارید در آینده نزدیک باردار شوید و اضافه‌وزن دارید، با یک دکتر ،ن در مورد راه‌های کاهش وزن اضافی ایمن و آماده‌شدن برای بارداری صحبت کنید.  حتی کاهش وزن اندک می‌تواند به شما در کاهش خطر ابتلا به دیابت بارداری کمک کند.

عوارض دیابت بارداری

پیشگیری از دیابت بارداری

آیا دیابت بارداری چه عوارض یا خطراتی برای مادر و جنین دارد؟ اگر دیابت بارداری به خوبی مدیریت نشده باشد، ممکن است سطح قند خون در طول بارداری بالاتر از آن‌چه که باید باشد، باقی بماند. این امر می‌تواند منجر به بروز عوارضی در مادر شود و بر سلامت جنین نیز تأثیر بگذارد. به‌،وان‌ مثال، ممکن است موارد زیر را در پی داشته باشد:

• وزن بالای نوزاد هنگام تولد
• مشکلات تنفسی در نوزاد
• ممکن است شانه‌های نوزاد در حین زایمان، در کانال زایمان گیر کند
• هیپوگلیسمی (افت قند خون) در نوزاد
• مرده‌زایی (مرگ نوزاد قبل از تولد)
• پره‌اکلامپسی در مادر

افراد باردار باید سعی کنند روزانه دو تا سه وعده پروتئین مصرف کنند. منابع خوب پروتئین عبارتند از:

• گوشت بدون چربی
• مرغ
• ماهی
• توفو

در حالت کلی، علائم دیابت در دوران بارداری به شرح زیر هستند:

در ا،ر این ،ن، تحمل گلوکز پس از زایمان به حالت طبیعی باز می‌گردد؛ ولی هم‌چنان خطر قابل‌ملاحظه‌ای (۳۵ تا ۶۰ درصد) برای بروز دیابت شیرین طی ۱۰ تا ۲۰ سال آینده وجود خواهد دارد که باید کنترل و مدیریت شود.

برای تست دو مرحله‌ای نیازی به ناشتا بودن نخواهید داشت. از شما می‌خواهند که محلولی حاوی 50 گرم شکر بنوشید. بعد از 1 ساعت قند خون شما را آزمایش می‌کنند. اگر در آن مرحله سطح قند خون بین 130 تا 140 میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، پزشک ممکن است آزمایش دوم را در روز دیگری توصیه کند.

رشد بیش‌ازحد جنین در این دوره، یکی از نشانه‌های ابتلا به دیابت بارداری نوع دو است. برای تشخیص این عارضه، لازم است عدم تحمل گلوکز در این دوران بررسی شود. افرادی که به عدم تحمل گلوکز در ابتدای بارداری دچار هستند، معمولاً سطح قند خون ناشتای بالایی دارند.