علائم فکری ممکن است به مرور زمان کاهش یابند یا بدتر شوند. افراد مبتلا به وسواس فکری ممکن است سعی کنند با اجتناب از موقعیتهایی که باعث ایجاد وسواس در آنها میشود به خود کمک کنند، یا ممکن است برای آرام ، خود از الکل یا مواد مخدر استفاده نمایند. با اینکه شایعترین سن شروع وسواس در کودکی و نوجو، است اما در برخی موارد وسواس در جوانان نیز ظاهر میشود. وسواس جو، میتواند تعاملات و ارتباطات اجتماعی جوانان را محیط دانشگاه و فضای کارشان تاثیر قرار دهد. حتی ممکن است آنها را به سمت مواد مخدر بکشاند.
درمان وسواس در سالمندی
پس برای اینکه به فرد سالمند اطمینان خاطر بدهید، باید بتو،د اطلاعاتی در مورد علت اضطراب و استرس او جمعآوری نمایید. اینکار به شما کمک میکند تا قو،ن و عادات وسواسی او را تغییر مسیر داده و منحرف نمایید. از دیگر چیزهایی که میتواند به کاهش استرس و اضطراب و وسواس در سالمندان کمک کند میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- اجتناب از حضور در فضاهای بزرگ و شلوغ یا جاهای جدید
- کاهش مصرف کافئین
- افزایش ورزش و پیاده روی (فرد انرژی مصرف میکند و میتواند ذهن خود را دوباره متمرکز کند)
- صحبت در مورد ترسهای گذشته
- اجازه دادن به سالمندان برای ابراز احساسات و به اشتراک گذاشتن احساساتشان
- داشتن خواب کافی
- داشتن رژیم غذایی متعادل
- تمرین تنفس عمیق
برخی دیگر از سالمندان نیز قبل از رفتن به رختخواب قفل درب خانه را چندین بار چک میکنند زیرا از دنیای بیرون میترسند. در برخی موارد وسواس در سالمندان نیز دیده شده است که فرد سالمند قبل از خوابیدن بارها اجاق گاز را چک میکند. بعضی از افراد مبتلا نیز دچار وسواس تقارن یا نظم هستند که باعث میشود در طول روز بارها وسایل خانه را برای قرارگیری منظم در جای خود چک کنند.
از آنجایی که وسواس اغلب مشکلاتی را در زندگی خانوادگی ایجاد میکند و بر سازگاری اجتماعی تأثیر میگذارد، برخی از متخصصان خانواده درم، را برای ارتقاء درک اختلال و کمک به کاهش تعارض توصیه میکند. به این ترتیب سالمند و خانوادهاش در مورد این وضعیت و نحوه رفتار در موقعیتهای خاص یاد میگیرند. خانوادهها متوجه میشوند که سالمندان کنترل بسیار کمی بر وسواس خود دارند.
سالمندان وسواسی اغلب به حافظه و قضاوت خود اعتماد ندارند. شک ،صر اصلی هر نوع وسواسی است و به ویژه در سالمندان این موضوع بیشتر تاثیرگذار است. معمولا سالمندان در درک خود از واقعیت تردید بیشتری دارند. مثلا سالمند مبتلا به این نوع وسواس میتواند خانه را ، کند، درب خود را قفل کند اما به محض اینکه سوار ماشین شد، در مورد قفل بودن یا نبودن درب دچار تردید شود. با اینکه این موضوع تجربه رایجی برای بسیاری از افراد است اما برای افرادی که مبتلا به وسواس هستند، این عادت همیشه تکرار میشود. ممکن است فرد مسن مجبور شود چندین بار قبل از دور شدن از خانه، درب را بررسی نماید.
وسواس در سالمندان میتواند طیف وسیعی از موضوعات را پوشش دهد. اما بیشتر آنها را میتوان در چهار دسته زیر دسته بندی کرد:
1. آلودگی و شستشو
وسواس سالمندی نوعی بیماری مزمن و ناتوانکننده است که میتواند زندگی فرد را دچار اختلال کند. افراد مبتلا به وسواس مورد هجوم مداوم افکار و تمایلات وسواسی ناخواسته قرار دارند که باعث پریش، و اضطراب قابل توجهی در آنها میشوند.
شاید بتوان تفاوت بین عادات سالم و رفتارهای وسواسی را در احساس وحشت و گناه دانست. فرض کنید شما عادت سالمی مثل پیادهروی دارید و در طول شبانهروز بسته به شرایط تان ممکن است صبح، ظهر یا عصر آن را انجام دهید. اما زم، که این عادت سالم به رفتار وسواسی تبدیل شود، در صورت انجام ندادن آن به هر دلیلی ممکن است احساس وحشت یا گناه کنید.
با اینکه وسواس در هر سنی میتواند ظاهر شود اما تحقیقات نشان داده است که شروع وسواس بیشتر در دوران کودکی و نوجو، اتفاق میافتد. اوایل بزرگسالی را نیز زمان اوج دیگری برای ظهور وسواس است. وسواس با شروع زودرس در ده سالگی و وسواس دیررس در 23 سالگی ظاهر میشود.
تحریک مغناطیسی ترانس کر،ال (TMS) درم، ایمن و موثر برای علائم وسواس در بزرگسالان است. پالسهای مغناطیسی از طریق طراحی سیم پیچ در کلاه ایمنی به نواحی مغز مرتبط با علائم وسواس ارسال میشوند. TMS ممکن است باعث سردرد مختصری در محل تحریک شود، اما عوارض جانبی طول، مدتی ایجاد نمیکند.
مثلا برای بسیاری از مردم رفتن به باشگاه سرگرمی و علاقه سالمی و متعادلی محسوب میشود اما برای برخی دیگر به تدریج به یک وسواس تبدیل میگردد. برخی احساس میکنند که باید خود را به خاطر مصرف زیاد غذا تنبیه کنند.
همه ما اضطراب را تجربه می کنیم. این موضوع تا حدودی طبیعی است و حتی میتواند سازنده باشد. اما در عین حال میتواند مخل و ناتوان کننده نیز باشد. چرا که زم، که اضطراب و وسواس فکری همراه با قو،ن و تشریفات خاص باشد، شروع به کنترل زندگی روزمره فرد میکند. سالمندان به دلایل زیادی ممکن است اضطراب و وسواس فکری را تجربه کنند. مثلا سالمندان با بیماریهای متعددی دست و پنجه نرم میکنند و درد و شرایط مزمن را تجربه مینمایند. گاها آنها با درد از دست دادن عزیزانشان کنار نمیآیند و همین آنها را به سمت استرس و اضطراب سوق میدهد. برخی از سالمندان نیز دچار آ،ایمر و زوال عقل میشوند و با داروهای متعددی سروکله میزنند. همهی اینها به اضطراب دوران سالمندی اضافه میکند. از طرف دیگر سالمندان در بیان مسائل یا اضطرابهای خود دچار مشکل هستند و به همین خاطر به وسواس روی میآورند.
همانطور که در بالا نیز اشاره کردیم وسواس فکری نوعی اختلال شایع، مزمن و طول، مدت است که در آن فرد افکار غیرقابل کنترل و تکرارشونده دارد. افراد مبتلا به وسواس فکری ممکن است علائم وسواس، اجبار یا هر دو را داشته باشند. این علائم میتواند در تمام جنبههای زندگی آنها مانند کار، مدرسه و روابط شخصی تاثیر بگذارد. وسواس فکری، اصرار یا تصاویر ذهنی مکرر است که باعث اضطراب میشود.
متاسفانه، مطالعات تحقیقاتی کمی روی افراد بالای 65 سال مبتلا به وسواس فکری وجود دارد. تقریبا تمام موارد اختلال وسواس فکری قبل از سن 35 سالگی شروع شدهاند و تعداد افرادی که بعد از 50 سال دچار وسواس شدهاند، انگشتشمار میباشد. همانطور که در بالا نیز اشاره کردیم شروغ وسواس در سالمندان ممکن است مرتبط با بیماریهای عصبی از جمله زوال عقل باشد.
همچنین شناخت درم، نیز ممکن است به کشف راههای سازنده برای ایجاد یک محیط آرام و حمایتی از سالمند کمک کند. هرگز سالمند را به خاطر رفتارهایش مورد انتقاد یا سرزنش قرار ندهید. بلکه با صبر، مهرب،، مراقبت و عشق میتو،م به ایجاد محیطی متعادلتر و کمتر استرسزا به او کمک کنیم. به یاد داشته باشید که مشکل وسواس اوست نه خود شخص!
تفاوت بین عادات سالم و رفتارهای وسواسی
توجه کنید اگر سالمند سابقه رفتار وسواسی ندارد و علائم وسواس را در مراحل سالمندی زندگی خود نشان داده است، باید حتما به پزشک مراجعه کند. رفتارها و ال،ای فکری غیرعادی یا ناراحتکننده می تواند نشانه ای از ایجاد اضطراب، عصب،ت، افسردگی و زوال عقل باشند. بنابراین، هر گونه رفتار جدید و ناراحت کننده باید مستند شده و به پزشک اطلاع داده شود. اگر شما نیز با چنین مشکلاتی روبرو هستید، پیشنهاد میکنیم برای رزرو ،ت از پزشک روانشناس خود از سایت دکتر دکتر اقدام نمایید.
سن شروع وسواس در سالمندان
سادهترین راه برای فهمیدن اینکه آیا درمورد عادتی وسواس دارید، این است که احساس کنید که نمیتو،د آن را ، کنید و افکار شما درگیر آن استت. اگر سالمند شما رفتار اعتیادآور نسبت به عادتی دارد و نمیتواند آن را ، کند، باید زنگ خطر برای شما به صدا درآید.
وسواس در سالمندان در صورتی که شدید باشد باعث اختلال در زندگی روزمره آنها میشود و حتی گاها منجر به مشکلات مغزی یا بیماریهای عصبی نیز میگردد. ما در این مطلب از مجله دکتر دکتر به بررسی وسواس سالمندی پرداختهایم و به طور مفصل در مورد علائم و نحوه برخورد با سالمندان وسواسی صحبت کردهایم. شما عزیزان میتو،د در کنار استفاده از راهکارهای ارائهشده در این مطلب، از یک متخصص روانشناس نیز کمک بگیرید.
منظور از وسواس در سالمندی چیست؟ علائم وسواس در سالمندان
برخی از فاکتورهای محیطی وجود دارند که به ،وان عوامل استرسزا شناسایی شدهاند و میتوانند باعث ایجاد این بیماری شوند. از جمله، تغییرات بزرگ در زندگی مثل مرگ آشنایان یا دوستان، تصادف، طلاق، سوء استفاده در دوران کودکی، مشکلات در روابط یا مدرسه یا سوءاستفاده میتوان اشاره کرد. با این حال، این موارد فقط به ،وان یک محرک در ،، عمل میکنند که قبلا تمایل به ابتلا به وسواس داشتهاند.
شباهت و تفاوت وسواسی بین سالمندان و زوال عقل
معمولا سالمندان قبل از ابتلا به زوال عقل دچار وسواس میشوند. هیچ شباهتی بین وسواس و زوال عقل وجود ندارد اما ممکن است ظهور وسواس در سالمندی نشانهای از زوال عقل باشد. توجه کنید که زوال عقل میتواند باعث بدتر شدن علائم وسواس شود. این افراد گاها فراموش میکنند که کاری را قبلا انجام دادهاند. همین باعث میشود که آنها رفتارهای خاصی را بیش از حد معمول تکرار کنند.
آیا سالمندان مبتلا به وسواس بیشتر در معرض خطر زوال عقل هستند؟
ما در بالا به طور مفصل در مورد وسواس در سالمندان صحبت کردیم. در صورتی که نشانههایی از وسواس را در سالمندتان مشاهده میکنید، حتما را جدی بگیرید. پیشنهاد میکنیم که حتما قبل از بروز علائم زوال عقل و مشکلات جدیتر به روانشناس مراجعه نمایید. خوشبختانه امکان رزرو و ،تدهی آنلاین از سایت دکتردکتر وجود دارد. اگر سوالی در مورد وسواس سالمندی یا نحوه رزرو دکتر روانشناس داشته باشید میتو،د در بخش دیدگاه آن با ما در میان بگذارید.
منبع: https://drdr.ir/mag/%D9%88%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86/
رفتارهای وسواسی ممکن است زمانگیر باشند و فعالیتهای روزانه فرد مانند کار و تعاملات اجتماعیشان را مختل نمایند. به ،وان مثال، اگر یک فرد مسن به میکروب یا هر گونه آلودگی وسواس دارد، ممکن است دستهای خود را بارها و بارها بشوید، تا زم، که خونریزی کنند.
البته باید بگوییم که انجام چنین رفتارهای تکراری برای فردی که از وسواس رنج میبرد، لذت بخش نیست. اگر سالمندی از وسواس فکری رنج میبرد، احتمالا در حال غلبه بر نگر، و اضطرابهایش است.
این افراد همچنین حدود 6 سال زودتر از افراد بدون وسواس دچار زوال عقل میشوند. افراد مبتلا به وسواس بیشتر احتمال دارد شرایط دیگری مانند افسردگی را تجربه کنند. این شرایط همچنین میتواند بر احتمال ابتلا به زوال عقل تأثیر بگذارد.
علائم وسواس در بزرگسالان مشابه علائم دوران کودکی و نوجو، است، اگرچه با بلوغ و سن بالاتر، بزرگسالان درک و بینش بهتری در مورد وضعیت خود دارند. آنها بهتر درک میکنند که افکار، عواطف و ال،ای رفتاری آنها عادی نیستند. این درک میتواند به تشخیص علائم کمک کند و درمان را راحتتر کند.
وسواس در سالمندان گاها ماهیتی خشونت آمیز یا ، دارند. به ،وان مثال میتوان به آزار ، کودکان یا انجام کارهای خشونت آمیز مانند هل دادن عابران پیاده به سمت ماشین اشاره کرد.
فرق وسواس فکری با وسواس جو،
برخی سالمندان ممکن است بر نظم و تقارن در محیط خود وسواس داشته باشند. البته این نوع وسواس همان لذت بردن از نظم بخشیدن به خانه نیست. سالمندان مبتلا به این نوع وسواس میتوانند ساعتها از روز خود را به مرتب ، مکرر اشیاء صرف کنند تا زم، که به استاندارد خاصی برسند. از نمونههایی از وسواس نظم و تقارن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- چیدمان وسایل خود تا زم، که به استاندارد خاصی برسند.
- جابجایی وسایل به تعداد مشخص بار (مثلا هشت بار قرار دادن یک کتاب در قفسه زیرا 8 عدد استانداردی از نظر آنها است).
- شمارش مکرر اقلام.
همینطور اگر یکی از اعضای خانواده مبتلا به این بیماری باشد، خطر ابتلا به وسواس در آنها افزایش مییابد. علاوه بر این اگر فرد سایر اختلالات رو، مانند افسردگی، اضطراب یا اختلال تیک مانند سندرم تورت را تجربه کند، ممکن است در خطر ابتلا به وسواس نیز باشد. در برخی موارد که بیمار به فریاد زدن کلمات زشت یا انجام کارهای عجیب و غریب وسواس دارد، ممکن است به ،وان سندرم تورت نیز تشخیص داده شود.
نحوه برخورد و زندگی با سالمند وسواس
حتی اگر فرد سالمند متوجه شود ترسهایش غیرمنطقی است، باز هم نمیتواند خود را از انجام عادات وسواسگونه منصرف نماید. چرا که اضطرابی که منجر به رفتار وسواسی در سالمندان میشود، شدید است و در صورتی که این رفتارهای وسواسگونه را انجام ندهد، فکرش مشغول خواهد بود و از ناراحتی و اضطراب رنج خواهد برد. از علائم وسواس در سالمندان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- افکار خشونتآمیز یا تهاجمی نسبت به دیگران یا خود
- از دست دادن کنترل و آسیب رساندن به خود یا دیگران
- ترس از دست دادن یا گم ، وسایل موردنیاز خود
- کمال گرایی و تلاش برای حداقل رساندن عیوب
- ترس از آلودگی یا ،یفی (ترس از آلوده شدن با لمس اشیایی که دیگران لمس کردهاند)
- شک و اطمینان نداشتن (مثلا شک دارند که درب را قفل یا اجاق گاز را خاموش کردهاند)
- دقت در قرار دادن منظم و متقارن اشیا (استرس شدید زم، که اشیاء منظم نیستند یا به روش خاصی چیده نشدهاند)
- از دست دادن کنترل و آسیب رساندن به خود یا دیگران
- فریاد زدن، فحاشی یا رفتار نامن، در جمع
- تجسم تصاویر ، ناخوشایند
- اجتناب از موقعیتهایی که میتواند باعث ایجاد وسواس شود، مانند دست دادن
- شمارش در ال،ای خاص
- تکرار بی صدا یک دعا، کلمه یا عبارت
وسواس به همراه چه بیماریهای دیگری دیده میشود؟
همانطور که اشاره کردیم وسواس بیشتر در دوران نوجو، ظاهر میشود و ظهور آن در دوره سالمندی ممکن است نشانهی زوال عقل باشد. سالمندان مبتلا به زوال عقل تلاش زیادی برای درک محیط اطراف خود میکنند و سعی میکنند علیرغم افزایش چالشهای شناختی به عملکرد خود در سطح عادی ادامه دهند. نقص در حافظه کوتاه مدت باعث میشود که کنترل خود را از دست بدهند و همین باعث استرس و اضطراب در آنها میشود.
چرا سالمندان دچار وسواس میشود؟
علائم وسواس در سالمندان
علائم زوال عقل به نوع زوال عقل و فرد بستگی دارد. از رایجترین علائم این بیماری میتوان به گم شدن در مکانهای آشنا، مشکل در انجام کارهای روتین، فراموش ، نام اشیاء یا نام دوستان یا اعضای خانواده اشاره کرد.
به یاد داشته باشید سالمند، که حافظه کوتاه مدت خود را از دست داده باشند، دچار اضطراب و استرس میشوند. همین میتواند منجر به خصلتهای نسبتا بیضرر مانند اصرار به انجام کارها به ترتیب خاصی یا داشتن چنگال اضافی به هنگام صرف شام شود. این رفتارها بیخطر هستند و در عین حال میتوانند اضطراب سالمند را کاهش دهند.