اختلال اضطراب اجتماعی؛ حسی فراتر از خجالت‌کشیدن از جمع!

اختلال اضطراب اجتماعی که با ،وان فوبیای اجتماعی هم شناخته می‌شود، نوعی اختلال اضطرابی است که در موقعیت‌های جمعی و در زمان قرارگرفتن یک فرد در ارتباط با آدم‌های دیگر رخ می‌دهد. این اختلال با ایجاد اضطراب و دل‌نگر، همراه است.

در این مقاله از دکتردکتر می‌خواهیم به ابعاد این مشکل اشاره کنیم و برایتان توضیحات بیشتری درباره این موضوع بدهیم. پیگیری مسائل رو، و روحی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار هستند. برای حل این دست از مشکلات نیاز به مراجعه به پزشک روانشناس وجود دارد.

اضطراب اجتماعی یا جمع‌هراسی چیست؟

،، که به اضطراب اجتماعی دچار هستند، در صحبت‌، با آدم‌ها، ملاقات با افراد جدید و شرکت در موقعیت‌های اجتماعی مشکل دارند. این دسته از افراد مدام نگران قضاوت دیگران هستند و از اینکه زیر ذره‌بین افراد دیگر قرار بگیرند، واهمه دارند.

مبتلایان به اختلال اضطراب اجتماعی از مشکلات خود باخبر هستند اما در حل و رفعشان ناتوان‌اند. باید بد،د که این اختلال با خجالتی‌بودن فرق می‌کند. خجالت می‌تواند روند برقراری ارتباط فرد با دیگران در مدرسه، دانشگاه و مکان‌های دیگر را سخت می‌کند اما حجم اثرگذاری‌اش روی ابعاد زندگی به اندازه ابتلا به جمع‌هراسی نیست.

ابتلا به اختلال اضطراب اجتماعی زندگی روزانه را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و حتی اموری مانند ،ید، معمولی را هم دشوار می‌کند. حدود ۱۵ میلیون نفر از جمعیت در کشور آمریکا به جمع‌هراسی مبتلا هستند. آماری از این دست برای ایران وجود ندارد اما حتماً تعداد زیادی از افراد در اینجا هم درگیر چنین اختلالی هستند.

علائم و نشانه‌های اضطراب اجتماعی چیست؟

افرادی که به جمع‌هراسی دچار هستند، در مواجهه با جمع و اجتماع نشانه‌های زیر را از خود بروز می‌دهند:

• سرخ‌شدن صورت
• حالت تهوع
• تعریق
• ،زیدن
• سفت‌شدن بدن
• خالی‌شدن ذهن و فقدان تمرکز
• سرگیجه
• تپش قلب

از نشانه‌های روانشناختی این افراد هم باید به موارد زیر اشاره کرد:

• نگر، زیاد قبل، در طول یا بعد از قرارگرفتن در موقعیت‌های اجتماعی.
• پر، از شرکت در موقعیت‌های جمعی یا پنهان‌، خود در چنین موقعیت‌هایی.
• ترس مداوم از اشتباه‌، در انجام کارها.
• نگر، بابت اینکه دیگران متوجه اضطرابش شوند.
• نیاز به مصرف چیزی مانند الکل برای توانمندشدن در شرکت در اجتماع.
• نرفتن به مدرسه یا محل کار به خاطر اضطراب شدید.

همه آدم‌ها گاهی دچار اضطراب می‌شوند اما این موضوع درمیان مبتلایان به جمع‌هراسی شدید و مداوم است. آنها از اینکه نقد شوند و مورد قضاوت قرار بگیرند، می‌ترسند و از تحقیرشدن در مقابل دیگران به‌ شدت واهمه دارند.

برای همین است که از شرکت در موقعیت‌هایی مشابه موارد زیر پر، می‌کنند:

• سؤال پرسیدن دیگران
• مصاحبه‌های شغلی
• ،ید،
• استفاده از مکان‌های عمومی
• صحبت‌، با تلفن
• بیرون غذاخوردن

شدت اضطراب اجتماعی در افراد متفاوت است. بعضی‌ها فقط در برخی از شرایط دچار اضطراب می‌شوند و برخی هم همیشه به آن دچار هستند.

دلایل ایجاد اضطراب اجتماعی چیست؟

هنوز دلیل قطعی ابتلا به این اضطراب مشخص نیست اما به نظر می‌رسد که مجموعه‌ای از عوامل در شکل‌گیری آن بی‌اثر نیستند. عوامل ژنتیکی، جسم، و بیولوژیکی در این مورد نقش دارند.

بروز مشکلاتی در سیستم انتقال‌دهنده‌های عصبی می‌تواند منجر به از بین‌رفتن تعادل هورمون‌های سروتونین (serotonin)، دوپامین (dopamine) و گلوتامات (glutamate) شود. این مواد شیمیایی مغزی باعث تنظیم خلق‌وخو می‌شوند.

عوامل محیطی هم در دچارشدن به جمع هراسی بی‌اثر نیستند؛ البته فقط به ،وان بخشی از تعاملات پیچیده‌ای که از ژنتیک و عوامل زیستی هم تأثیر می‌پذیرند. از جمله این عوامل باید به موارد زیر اشاره کنیم؛ اتفاقاتی که در گذشته افراد رخ داده‌اند و اثرات نامطلوبی روی زندگی‌شان گذاشته‌اند:

• تجربه سؤاستفاده عاطفی یا جسم،
• تعاملات منفی و نامطلوب با آدم‌های دیگر
• داشتن والدین کنترل‌گر
• نداشتن حس امنیت و نگر، بابت بی‌اعتمادی

تجربه‌های ناخوشایند زندگی می‌توانند منجر به اختلال اضطراب پس از سانحه (PTSD) شوند. یکی از نشانه‌های این مشکل هم اضطراب اجتماعی است. اختلالات اضطراب، گاهی حالت ارثی هم دارند اما کماکان مشخص نیست که این بسامد بالای مشکل در یک خانواده در نتیجه محیط مشابه ایجاد شده یا عوامل ژنتیکی.

تشخیص اضطراب اجتماعی چگونه است؟

آزمایش خاصی برای رسیدن به تشخیص قطعی درباره جمع‌هراسی وجود ندارد. با این حال، روانشناسان براساس تجربه‌ها و دانش خود با تکیه بر مراجع تشخیص بیماری‌ها و اختلالات مختلف به تشخیص در این زمینه می‌رسند.

آنها برای رسیدن به نتیجه‌گیری، پرسش‌هایی در زمینه‌های زیر مطرح می‌کنند:

• علائم و نشانه‌های اختلال
• سوابق خانوادگی
• وضعیت جسم، فرد

بنا به مراجع روانشناسی، وجود موارد زیر در یک فرد می‌تواند دال بر ابتلا به اختلال اضطراب اجتماعی باشد:

• ترس از حضور در جمع و قرارگرفتن تحت قضاوت دیگران
• نگر، از تحقیرشدن یا ناراحت‌، دیگران
• ترس از موقعیت یا چیزی که واقعا ترسناک یا نگرا‌ن‌کننده نیست
• نگر، و ترس مداومی که بیشتر از ۶ ماه طول بکشد
• واهمه از جمع که زندگی روزانه را مختل کند
• ترسی بی‌دلیل که هیچ عامل فیزیکی یا محسوسی برایش موجود نیست

آیا اضطراب اجتماعی در کودکان و نوجوانان وجود دارد؟

اختلال اضطراب اجتماعی معمولاً از سال‌های نوجو، شروع می‌شود.

اضطراب اجتماعی در بزرگسالان چطور است؟

 درمان اضطراب اجتماعی چگونه انجام می‌شود؟

برای درمان اختلال اضطراب اجتماعی روش‌های مختلفی وجود دارد. بعضی از افراد فقط به یک نوع درمان نیاز دارند و برای بعضی هم از تلفیقی از روش‌های مختلف استفاده می‌شود. روش‌های درمان این اختلال به شرح زیر هستند:

•  تراپی یا مشاوره برای درمان اضطراب اجتماعی
• دارودرم،
• درمان اضطراب اجتماعی با نوروفیدبک
• درمان اضطراب اجتماعی با هیپنوتیزم

تراپی یا مشاوره

روش‌های مشاوره روانشناسی برای درمان اختلال اضطراب اجتماعی به شکل‌های مختلفی از جمله جلسات فردی، گروهی و به شکل حضوری یا آنلاین انجام می‌شوند.

• روان‌درم، شناختی (CBT)؛ این روش با ارائه راه‌کارهایی به مدیریت اضطراب فرد کمک می‌کند. برای مثال، او را در مسیر جایگزین‌، افکار منفی به‌جای موارد مثبت هدایت می‌کند.
• درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT)؛ در این روش به مبتلایان به اختلال اضطراب کمک می‌شود که در لحظه زندگی کنند و با پذیرش خود همان‌طور که هستند، رفتارهایشان را تحت کنترل بگیرند. زندگی براساس ارزش‌های فردی موجود به رغم تمام نقاط منفی از جمله استراتژی‌هایی است که در این روش استفاده می‌شود.
• درمان‌های گروهی یا گروه‌های حمایتی؛ در این روش هم به فرد کمک می‌شود که در جمع شرکت کند و با حضور در کنار افراد دیگری با مشکل مشابه به رفع چالش‌هایش بپردازد. با شرکت در چنین جمع‌هایی، فرد مبتلا متوجه می‌شود که تنها نیست و برای بهبود اوضاعش تشویق می‌شود.
• قرارگرفتن در معرض؛ در این روش، روانشناسان به فرد کمک می‌کنند که به تدریج در موقعیتی قرار بگیرد که از آن واهمه دارد.

دارودرم،

مصرف برخی از داروها هم به بهبود علائم اختلال اضطراب اجتماعی کمک می‌کند. از جمله داروهای مؤثر برای درمان اضطراب مذکور باید به موارد زیر اشاره کنیم:

• مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) مانند پا،یل (Paxil) یا زلفت (Zoloft)
• مهارکننده‌های بازجذب سروتونین–نوراپی‌نفرین (SNRIs) مانند اف،ور (Effexor)

برای اثرگذاری این داروها، باید چند هفته از آنها مصرف کنید. گاهی هم امکان استفاده از پروپرانولول (propanolol) وجود دارد که اثرگذاری سریع‌تری نسبت به داروهای مذکور دارد.

در مصرف داروها باید به دوز تجویزی پزشک دقت کنید. احتمالاً مصرف با دوز کم شروع و به تدریج بیشتر می‌شود. دارودرم، باید فقط و فقط با نظارت پزشک انجام شود.

درمان با نوروفیدبک

یکی از روش‌های درمان اضطراب اجتماعی هم نوروفیدبک (neurofeedback) است. به یاری آن، مغز به یاری خودش می‌آید و با ثبت امواج الکتریکی آن و بررسی بازخوردهایش به تغییر بیمار کمک می‌شود.

با نوروفیدبک، نقص‌های عصبی فرد بررسی می‌شود و مغز یاد می‌گیرد که چطور آرام‌تر شود و در موقعیت‌های اضطراب‌آور از خود واکنش‌های من، نشان بدهد.

درمان با هیپنوتیزم

تحقیقات علمی نشان می‌دهند که هیپنوتیزم هم در رفع اضطراب‌های اجتماعی مؤثر است. با وجود این روش درم،، فرد مضطرب می‌تواند استرس‌هایش را کنترل کند و در موقعیت‌های جمعی مختلف به راحتی حاضر شود.

پیشگیری از اضطراب اجتماعی ممکن است؟

برای درمان و بهبود اختلال جمع‌هراسی می‌تو،د، اقداماتی را یاد بگیرید و آنها را خودتان به تنهایی پیاده‌سازی کنید. برای مثال:

• تمرینات تنفسی
• مدیتیشن و تمرین زیستن در لحظه
• ورزش‌هایی مانند یوگا و تای‌چی
• مدیریت استرس
• دوری از مصرف کافئین
• تنظیم برنامه خواب
• مطالعه درباره اضطراب و عوارضش
• صحبت‌، با مشاور، دوست یا فرد مورداعتماد
• رژیم غذایی متعادل و ورزش روزانه

چه زم، و به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

اگر اضطراب اجتماعی مانع از حضور مفید و بهره‌ورتان در موقعیت‌هایی است که افراد مختلف حضور دارند، حتماً باید فکری به حال وضعیت خود کنید. زندگی بهره‌ور از شخصی که به دلایل مختلف از حضور در جمع می‌گریزد، بسیار دور خواهد شد.

به خودتان شانس تجربه لحظه‌های آرام و موفقیت بیشتر در زندگی را بدهید. سعی نکنید که رفتار غیرعادی و اختلال اضطراب از جمع را عادی جلوه دهید. باید برای درمان این مشکل، چاره‌ای بیاندیشید.

مطمئن باشید که با دریافت کمک حرفه‌ای از مشاوران و روانشناسان می‌تو،د بر اختلال اضطراب اجتماعی غلبه کنید. بعد از آن، روزهای خوش‌تری در زندگی منتظرتان خواهند بود. این را فراموش نکنید و برای رسیدن به آن لحظات، تمام تلاشتان را به کار بگیرید.

عوارض اختلال اضطراب اجتماعی چیست؟

ترس از حضور در جمع باعث می‌شود که بسیاری از فرصت‌ها را در زندگی از دست بدهید. مبتلایان به این اختلال نمی‌توانند و نمی‌خواهند در موقعیت‌های اجتماعی مختلف حاضر شوند.

چنین روندی روی موفقیت روابط شخصی، کار و تحصیل اثرات منفی بسیاری می‌گذارد. نتیجه آن هم انزوا و مشکلات روحی مختلفی مانند افسردگی خواهد بود. بعضی از افراد مبتلا به این مشکل، برای پر، خلأهای موجود در زندگی‌شان دست به راه‌کارهای نامطلوبی مانند مصرف مواد مخدر هم می‌زنند.

اضطراب اجتماعی با افسردگی رابطه دارد؟

بله، همان‌طور که پیش‌تر هم گفته شد، اضطراب اجتماعی و گریختن از جمع می‌تواند منجر به انزوا شود. ،، که تنهایی و انزوا را برای فرار از جمع ترجیح می‌دهند، دچار مشکلاتی نظیر افسردگی هم می‌شوند.

اضطراب اجتماعی پنهان چیست؟

گاهی اوقات، بعضی از افراد دچار اضطراب اجتماعی هستند اما دیگران متوجه این وضعیت نمی‌شوند. چرا؟ چون فرد مبتلا اصلاً در موقعیت‌های جمعی شرکت نمی‌کنند و خودشان را در معرض قضاوت دیگران قرار نمی‌دهند.

این دسته از افراد با چند فرد دیگر راحت هستند و با قرارگرفتن در کنار آنها سعی دارند که محیط امنی برای خود ایجاد کنند و مشکلاتشان را بروز ندهند. مبتلایان به چنین مشکلی معمولاً رفتاری در زبان بدن خود بازتاب می‌دهند که نشان از غیرعادی‌بودن وضعیتشان دارد.

برای نمونه، پاهایشان را تکان می‌دهند و در بیشتر مواقع یا بیمار هستند یا از ناراحتی بخشی از بدن شکایت دارند. این موضوع هم ریشه در واکنش بدنشان نسبت به دچاربودن دائمی به اضطراب و استرس است.

رابطه اضطراب اجتماعی و ،ت چیست؟

آمار و پژوهش‌ها نشان می‌دهند که ،ن بیشتر از مردان در معرض ابتلا به اضطراب اجتماعی هستند. البته برآورد این ارقام کار ساده‌ای نیست و در جوامع مختلف با هم فرق می‌کند.

در واقع، سطح فرهنگی و شرایط اجتماعی هر جامعه با دیگری متفاوت است و گاهی حتی مشخص شده که تفاوتی میان ،ت‌ها در ابتلا به این اختلال وجود ندارد.

اضطراب اجتماعی و خجالتی بودن رابطه دارند؟

اضطراب اجتماعی چیزی فراتر از خجالت‌کشیدن است. در واقع، این مشکل یک اختلال جدی است که نیاز به پیگیری دارد. یادتان باشد که خجالت‌کشیدن یک احساس است که امکان دارد، برای افراد مختلف در موقعیت‌های اجتماعی گوناگون پیش بیاید.

خجالتی‌ها مانند مبتلایان به اختلال اضطراب اجتماعی دچار تشویش نیستند و در صورت ،وم، می‌توانند برای پیش‌بردن امورات مربوط به خودشان اقدام کنند اما جمع‌هراسی مشکلی است که در روند عادی زندگی اختلال به وجود می‌آورد.

اضطراب اجتماعی در خانواده چگونه است؟

زم، که فردی دچار اختلال اضطراب اجتماعی در یک خانواده وجود دارد، اعضای دیگر را هم مشوش می‌کند. آنها دوست ندارند که یکی از اعضا را در مشکل ببینند و در ضمن، احتمالاً به واسطه مشکل او از حضور در بسیاری از موقعیت‌ها هم مجبور به کناره‌گیری می‌شوند.

اعضای خانواده ،ی که دچار این اختلال است هم باید اطلاعات خود درباره مشکل را بالا ببرند. در این صورت است که می‌توانند رفتار درستی از خود نشان بدهند و به رفع مشکل کمک کنند. گاهی در جلسات روان‌درم، از حضور اعضای خانواده فرد مبتلا هم استفاده می‌شود.

حتی گاهی، بعضی از افراد درمیان افراد خانواده خودشان هم دچار اضطراب می‌شوند و نمی‌توانند در جمع آنها حاضر شوند. وجود افرادی که به مرزهای شخصی و خصوصی اعضای دیگر اهمیت نمی‌دهند، در این موقعیت بسیار آزاردهنده خواهد بود.

گاهی اوقات، ریشه اضطراب اجتماعی به فعالیت زیاد از حد بادامک مغز یا آمیگدال بازمی‌گردد. این بخش از مغز در پاسخ‌دادن به ترس‌ها و اضطراب‌ها فعال است.

اضطراب اجتماعی و خود انتقادی چه رابطه‌ای دارند؟

انتقاد از خود یکی از نتایج اضطراب است. ،، که اضطراب از نوع اجتماعی را تجربه می‌کنند هم معمولاً اسیر این موضوع هستند و مدام خود را نقد می‌کنند. افکار و احساسات توأم با اضطراب و تشویش باعث می‌شود که فرد مدام به خودش نگاهی موشکافانه و همراه با نقد داشته باشد.

عزت نفس فرد هم در صورت مبتلابودن به اختلال اضطراب اجتماعی کم می‌شود و همین هم یکی دیگر از دلایلی است که باعث نقد، شدید خود می‌شود. این نقدها گاهی بی‌رحمانه است و فرد در گفت‌وگویی ذهنی با خود مدام حرکات و رفتارش را منفی ارزیابی می‌کند.

رابطه اضطراب اجتماعی با خودکارآمدی چیست؟

منظور از خودکارآمدی چیست؟ این اصطلاح ی،ی باور هر فرد به ظرفیت‌ها و توانمندی‌هایش برای رسیدن به اه، خود. ،، که اضطراب اجتماعی دارند، خودکارآمدی اندکی دارند.

آنها ظرفیت‌های خود برای رسیدن به اه،ی را که در ارتباط با فعالیت‌های جمعی است، اندک می‌بینند. عوارض و نتایج جمع‌هراسی زیاد است و زندگی فرد مبتلا را از نقطه نظرات گوناگون تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

اضطراب اجتماعی درمان و چاره دارد

اگر دچار اضطراب از نوع اجتماعی هستید، نگران نباشید. باید بد،د که با صرف زمان و اراده برای رفع این اختلال می‌تو،د روزهای بهتری را تجربه کنید.

با مراجعه به روانشناسان، این موضوع قابل حل است. برای دریافت ،ت آنلاین هم می‌تو،د از سایت دکتردکتر کمک بگیرید. اگر هنوز پرسشی بی‌پاسخ درباره این اختلال در ذهنتان وجود دارد هم، سؤالاتتان را از ما بپرسید.

منابع:

verywellmind.com

webmd.com

mayoclinic.org

healthline.com

اشتراک گذاری