معمولا سالمندان قبل از ابتلا به زوال عقل دچار وسواس میشوند. هیچ شباهتی بین وسواس و زوال عقل وجود ندارد اما ممکن است ظهور وسواس در سالمندی نشانهای از زوال عقل باشد. توجه کنید که زوال عقل میتواند باعث بدتر شدن علائم وسواس شود. این افراد گاها فراموش میکنند که کاری را قبلا انجام دادهاند. همین باعث میشود که آنها رفتارهای خاصی را بیش از حد معمول تکرار کنند.
آیا سالمندان مبتلا به وسواس بیشتر در معرض خطر زوال عقل هستند؟
مطالعات نشان داده است که وسواس در سالمندان ممکن است در افراد مبتلا به زوال عقل رخ دهد. زوال عقل گروهی از بیماریهاست که بر عملکرد مغز تاثیر میگذارد و تاثیرات آن در عملکرد مغز به مرور زمان تواناییهای شناختی را در سالمند بدتر میکند. بیماری آ،ایمر حدود 80 درصد از افراد مبتلا به زوال عقل را تشکیل میدهد. بعد از بیماری آ،ایمر، زوال عقل عروقی شایعترین شکل این بیماری است.
سالمندان ممکن است در مورد بیمار شدن یا انتشار میکروب دچار وسواس شوند. همین آنها را به نظافت و تمیزکاری مجبور میکند اما این نوع تمیزکاری بسیار فراتر از روشهای معمولی است که بیشتر مردم آنها انجام میدهند و رعایت میکنند. به ،وان مثال، سالمندی که دچار وسواس از این نوع است ممکن است رفتارهایی شبیه به موارد زیر را از خود نشان دهد:
- شستن دستها به قدری که پوست دچار ،، قرمزی و حتی خونریزی شود.
- استفاده بیش از حد از سفیدکننده و سایر مواد پاککننده برای اطمینان از ایمن بودن محیط از آلودگی.
- خودداری از دست زدن به برخی اشیاء مانند دستگیره در یا استفاده از دستشویی عمومی.
همچنین شناخت درم، نیز ممکن است به کشف راههای سازنده برای ایجاد یک محیط آرام و حمایتی از سالمند کمک کند. هرگز سالمند را به خاطر رفتارهایش مورد انتقاد یا سرزنش قرار ندهید. بلکه با صبر، مهرب،، مراقبت و عشق میتو،م به ایجاد محیطی متعادلتر و کمتر استرسزا به او کمک کنیم. به یاد داشته باشید که مشکل وسواس اوست نه خود شخص!
تفاوت بین عادات سالم و رفتارهای وسواسی
داروهای ضد افسردگی یکی دیگر از روشهای درمان وسواس در سالمندان است که در کاهش علائم برای موارد متوسط تا شدید توصیه میشوند. مخصوصا در مورد سالمندان مبتلا به زوال عقل درمانهای بالا فقط در مراحل اولیه بیماری مفید هستند. فلو،تین، سرترالین، فلوو،امین و پارو،تین از جمله داروهای موثر در درمان وسواس سالمند، میباشند.
درمان با تحریک مغناطیسی ترانس کر،ال (TMS)
در حالی که خانواده درم، برای هر نوع اختلالی کاربردی است، اما به دلیل ماهیت وسواس در سالمندان تقریبا همه روانشناسان آن را توصیه میکنند. تغییر نگرش هدف مهمی برای اعضای خانواده و سالمندان است زیرا یاد می گیرند از فرد مبتلا به وسواس حمایت کنند. چرا که سالمندان مبتلا به وسواس، انزوای اجتماعی و اختلال در روابط خانوادگی را به دلیل علائم خود تجربه کردهاند.
درمان شناختی و رفتاری
اما در مورد افراد وسواسی اینگونه نیست و آنها به طور مکرر هر عادتی را بارها و بارها تکرار میکنند. مثلا فرد مسنی که دچار وسواس است، ممکن است چندین بار قبل از خوابیدن درب ورودی را باز کند و دوباره قفل نماید. حتی ممکن است از ترس اینکه ،ی وارد خانه شود، نتواند بخوابد. این عادات ممکن است برایشان آزاردهنده باشد و زندگی روزمره آنها را مختل کند.
وسواس در سالمندان در صورتی که شدید باشد باعث اختلال در زندگی روزمره آنها میشود و حتی گاها منجر به مشکلات مغزی یا بیماریهای عصبی نیز میگردد. ما در این مطلب از مجله دکتر دکتر به بررسی وسواس سالمندی پرداختهایم و به طور مفصل در مورد علائم و نحوه برخورد با سالمندان وسواسی صحبت کردهایم. شما عزیزان میتو،د در کنار استفاده از راهکارهای ارائهشده در این مطلب، از یک متخصص روانشناس نیز کمک بگیرید.
منظور از وسواس در سالمندی چیست؟ علائم وسواس در سالمندان
در واقع تکرار برخی عادات باعث تسکین موقت اضطراب در فرد میشود. ا،را وسواس فکری به ،وان یک اختلال اضطرابی مادامالعمر در نظر گرفته میشود، اما زم، که یک فرد مسن علائمی را در مراحل سالمندی از خود نشان میدهد، میتواند مربوط به شروع بیماری آ،ایمر یا نوع دیگری از زوال عقل باشد.
وسواس نوعی اختلال رو، است و بهتر است که با رواندرم، بهبود یابد. از آنجایی که قلبِ وسواس فکری ” ترس و اضطراب ” است، رواندرمانگر با ایجاد فضای امن حساسیت فرد را نسبت به ترسهایش از بین میبرد.
وسواس در سالمندان میتواند طیف وسیعی از موضوعات را پوشش دهد. اما بیشتر آنها را میتوان در چهار دسته زیر دسته بندی کرد:
1. آلودگی و شستشو
انواع وسواس فکری در سالمندان
این افراد با انجام رفتارهای تکراری و قو،ن و تشریفات خاص سعی میکنند که با افکار و تصاویر آزاردهنده کنار بیایند، به این امید که اضطراب خود را کاهش دهند. حتی گاها فرد احساس میکند که کنترلی بر افکار مزاحم خود ندارد.
مراقبت از سالمندان
سالمند مبتلا به بیماری آ،ایمر یا زوال غقل با انجام برخی کارهای تکراری و تشریفات خاص تلاش میکند کنترل از دست رفته خود را دوباره بدست آورد. پس میتوان شروغ رفتار وسواسی را در سالمندان را نشانهای از زوال عقل دانست. سالمندان مبتلا به بیماری آ،ایمر و زوال عقل ممکن است افکار وسواسی از خود نشان دهند و قو،ن و تشریفات خاص خود داشته باشند.
سادهترین راه برای فهمیدن اینکه آیا درمورد عادتی وسواس دارید، این است که احساس کنید که نمیتو،د آن را ، کنید و افکار شما درگیر آن استت. اگر سالمند شما رفتار اعتیادآور نسبت به عادتی دارد و نمیتواند آن را ، کند، باید زنگ خطر برای شما به صدا درآید.
متاسفانه، مطالعات تحقیقاتی کمی روی افراد بالای 65 سال مبتلا به وسواس فکری وجود دارد. تقریبا تمام موارد اختلال وسواس فکری قبل از سن 35 سالگی شروع شدهاند و تعداد افرادی که بعد از 50 سال دچار وسواس شدهاند، انگشتشمار میباشد. همانطور که در بالا نیز اشاره کردیم شروغ وسواس در سالمندان ممکن است مرتبط با بیماریهای عصبی از جمله زوال عقل باشد.
این افراد همچنین حدود 6 سال زودتر از افراد بدون وسواس دچار زوال عقل میشوند. افراد مبتلا به وسواس بیشتر احتمال دارد شرایط دیگری مانند افسردگی را تجربه کنند. این شرایط همچنین میتواند بر احتمال ابتلا به زوال عقل تأثیر بگذارد.
به یاد داشته باشید سالمند، که حافظه کوتاه مدت خود را از دست داده باشند، دچار اضطراب و استرس میشوند. همین میتواند منجر به خصلتهای نسبتا بیضرر مانند اصرار به انجام کارها به ترتیب خاصی یا داشتن چنگال اضافی به هنگام صرف شام شود. این رفتارها بیخطر هستند و در عین حال میتوانند اضطراب سالمند را کاهش دهند.
علائم وسواس در سالمندان
توجه کنید اگر سالمند سابقه رفتار وسواسی ندارد و علائم وسواس را در مراحل سالمندی زندگی خود نشان داده است، باید حتما به پزشک مراجعه کند. رفتارها و ال،ای فکری غیرعادی یا ناراحتکننده می تواند نشانه ای از ایجاد اضطراب، عصب،ت، افسردگی و زوال عقل باشند. بنابراین، هر گونه رفتار جدید و ناراحت کننده باید مستند شده و به پزشک اطلاع داده شود. اگر شما نیز با چنین مشکلاتی روبرو هستید، پیشنهاد میکنیم برای رزرو ،ت از پزشک روانشناس خود از سایت دکتر دکتر اقدام نمایید.
سن شروع وسواس در سالمندان
در واقع فردی با وسواس شک همیشه حس میکند که چیزی درست نیست و ناقص است. این احساسِ ناقص بودن است که فرد را وادار میکند تا بسته بودن درب را بارها چک کند.
3. نظم و تقارن
شباهت و تفاوت وسواسی بین سالمندان و زوال عقل
شاید بتوان تفاوت بین عادات سالم و رفتارهای وسواسی را در احساس وحشت و گناه دانست. فرض کنید شما عادت سالمی مثل پیادهروی دارید و در طول شبانهروز بسته به شرایط تان ممکن است صبح، ظهر یا عصر آن را انجام دهید. اما زم، که این عادت سالم به رفتار وسواسی تبدیل شود، در صورت انجام ندادن آن به هر دلیلی ممکن است احساس وحشت یا گناه کنید.
علائم وسواس در بزرگسالان مشابه علائم دوران کودکی و نوجو، است، اگرچه با بلوغ و سن بالاتر، بزرگسالان درک و بینش بهتری در مورد وضعیت خود دارند. آنها بهتر درک میکنند که افکار، عواطف و ال،ای رفتاری آنها عادی نیستند. این درک میتواند به تشخیص علائم کمک کند و درمان را راحتتر کند.
در واقع سالمند با موقعیتهایی مواجه میشود که باعث ترس و اضطراب او میگردد تا حساسیتش نسبت به آنها از بین برود. البته این تنها روش درمان نیست. در زیر به برخی از گزینههای رایج درمان وسواس در سالمندی اشاره کردهایم:
خانواده درم،
4. افکار غیر قابل قبول یا تابو
شیوع وسواس در سالمندی
بهتر است زم، که رفتارهای عجیب و غریب فرد به وسواس تبدیل میشوند و خطرناک هستند یا باعث ناراحتی عاطفی میشوند، با پزشک صحبت کنید. گاهی اوقات تکنیکهای درم، و حواس پرتی کافی است و گاهی نیز پزشک ممکن است داروهای ضد افسردگی را برای کمک به اضطراب تجویز کند.
وسواس سالمندی را جدی بگیرید!
برخی دیگر از سالمندان نیز قبل از رفتن به رختخواب قفل درب خانه را چندین بار چک میکنند زیرا از دنیای بیرون میترسند. در برخی موارد وسواس در سالمندان نیز دیده شده است که فرد سالمند قبل از خوابیدن بارها اجاق گاز را چک میکند. بعضی از افراد مبتلا نیز دچار وسواس تقارن یا نظم هستند که باعث میشود در طول روز بارها وسایل خانه را برای قرارگیری منظم در جای خود چک کنند.
ما در بالا به طور مفصل در مورد وسواس در سالمندان صحبت کردیم. در صورتی که نشانههایی از وسواس را در سالمندتان مشاهده میکنید، حتما را جدی بگیرید. پیشنهاد میکنیم که حتما قبل از بروز علائم زوال عقل و مشکلات جدیتر به روانشناس مراجعه نمایید. خوشبختانه امکان رزرو و ،تدهی آنلاین از سایت دکتردکتر وجود دارد. اگر سوالی در مورد وسواس سالمندی یا نحوه رزرو دکتر روانشناس داشته باشید میتو،د در بخش دیدگاه آن با ما در میان بگذارید.
مثلا برای بسیاری از مردم رفتن به باشگاه سرگرمی و علاقه سالمی و متعادلی محسوب میشود اما برای برخی دیگر به تدریج به یک وسواس تبدیل میگردد. برخی احساس میکنند که باید خود را به خاطر مصرف زیاد غذا تنبیه کنند.
وسواس معمولا در افرادی رخ میدهد که دچار اختلالات اضطرابی، افسردگی، سندرم تورت، اختلال کم توجهی بیش فعالی سابقه مصرف مواد و غیره هستند. برخی از محققان نیز وسواس در سالمندی را با زوال عقل مرتبط میدانند. با اینکه مطالعات هنوز به طور صریح وسواس فکری و زوال عقل را به هم مرتبط ندانستهاند، اما به نظر میرسد که ارتباطی بین این دو وضعیت وجود دارد.
متخصصان ارتباط بین وسواس و زوال عقل را هنوز کشف نکردهاند. اما به طور کلی مطالعات در این حوزه نشان داده است که افراد مبتلا به وسواس در معرض خطر بیشتری در ابتلا به زوال عقل قرار دارند.
زندگی با سالمند وسواس ممکن است کمی آزاردهنده باشد. شما باید به هنگام مواجهه با رفتارهای وسواسگونهی سالمندان، ابتدا به این موضوع توجه کنید که آیا رفتار او بیضرر است یا اینکه فرد مسن برای خود یا دیگران خطری ایجاد میکند.
البته باید بگوییم که انجام چنین رفتارهای تکراری برای فردی که از وسواس رنج میبرد، لذت بخش نیست. اگر سالمندی از وسواس فکری رنج میبرد، احتمالا در حال غلبه بر نگر، و اضطرابهایش است.
همهی ما فهرست بیپای، از عاداتی داریم که سعی میکنیم به آنها برسیم تا احساس بهتری در درون خود ایجاد کنیم. عادت چیزی است که ما به طور خودکار و بدون فکر زیاد انجام میدهیم. البته انجام دادن کاری فقط یک بار آن را تبدیل به عادت نمیکند و مدت بیشتری نیاز است تا تبدیل به یک عادت شود. گفته میشود که حدود 21 روز زمان نیاز است تا عادت جدیدی ایجاد شود، اما متأسفانه خیلی بیشتر طول میکشد تا یک عادت موجود را ، کنیم.
منبع: https://drdr.ir/mag/%D9%88%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86/
این وسواس و تشریفات خاص شروع به کنترل سالمندان و روال روزانه آنها میکند. در صورتی که وسواس شدید باشد، مانع انجام مسئولیتها و فعالیتهای روزمره آنها میشود. ناتو، در کنترل این تشریفات و اجبارها باعث کاهش استقلال، رضایت و کیفیت زندگی و افزایش تنهایی و افسردگی میشود.
این افکار مزاحم میتواند ارتباط آنها را با دیگران در حلقه اجتماعی خود دشوار کند و احساس امنیت آنها را زیر سوال ببرد. به طور کلی عوارض وسواس سالمندی به کیفیت پایین زندگی منجر میشود و حتی میتواند فرد را به شرایط رو، یا افکار خودکشی سوق دهد.
عوامل افزایش دهنده خطر وسواس
پس برای اینکه به فرد سالمند اطمینان خاطر بدهید، باید بتو،د اطلاعاتی در مورد علت اضطراب و استرس او جمعآوری نمایید. اینکار به شما کمک میکند تا قو،ن و عادات وسواسی او را تغییر مسیر داده و منحرف نمایید. از دیگر چیزهایی که میتواند به کاهش استرس و اضطراب و وسواس در سالمندان کمک کند میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- اجتناب از حضور در فضاهای بزرگ و شلوغ یا جاهای جدید
- کاهش مصرف کافئین
- افزایش ورزش و پیاده روی (فرد انرژی مصرف میکند و میتواند ذهن خود را دوباره متمرکز کند)
- صحبت در مورد ترسهای گذشته
- اجازه دادن به سالمندان برای ابراز احساسات و به اشتراک گذاشتن احساساتشان
- داشتن خواب کافی
- داشتن رژیم غذایی متعادل
- تمرین تنفس عمیق
همانطور که اشاره کردیم وسواس بیشتر در دوران نوجو، ظاهر میشود و ظهور آن در دوره سالمندی ممکن است نشانهی زوال عقل باشد. سالمندان مبتلا به زوال عقل تلاش زیادی برای درک محیط اطراف خود میکنند و سعی میکنند علیرغم افزایش چالشهای شناختی به عملکرد خود در سطح عادی ادامه دهند. نقص در حافظه کوتاه مدت باعث میشود که کنترل خود را از دست بدهند و همین باعث استرس و اضطراب در آنها میشود.
چرا سالمندان دچار وسواس میشود؟
از آنجایی که وسواس اغلب مشکلاتی را در زندگی خانوادگی ایجاد میکند و بر سازگاری اجتماعی تأثیر میگذارد، برخی از متخصصان خانواده درم، را برای ارتقاء درک اختلال و کمک به کاهش تعارض توصیه میکند. به این ترتیب سالمند و خانوادهاش در مورد این وضعیت و نحوه رفتار در موقعیتهای خاص یاد میگیرند. خانوادهها متوجه میشوند که سالمندان کنترل بسیار کمی بر وسواس خود دارند.
به ،وان مراقب، اگر شما قصد کمک به سالمند خود را دارید، باید توجه ویژهای به ارزشمندی و استقلال از دست رفته او داشته باشید. هنگامی که آنها رفتار وسواسی از خود نشان میدهند، سعی نکنید آنها را متوقف کنید، بلکه با آرامش از آنها بپرسید که چرا این کار را انجام میدهند. گاها واقعا دلیلی برای کارشان دارند. برای مثال، سالمندی که دستمال کاغذی را همه جا رها میکند، ممکن است از این که موقع آب ریزش بینی دستمال کاغذی نداشته باشد، خجالت میکشد. در ذهن او، رها ، دستمال کاغذی در همه جا از خجالت کشیدن او جلوگیری خواهد کرد.
اختلال وسواس جبری در میان سالمندان کمتر شایع است. با این حال، چندین مطالعه نشان داده است که سومین اوج شروع وسواس ممکن است بعد از سن 65 سالگی رخ دهد. با این حال همانطور که در بخش بالا توضیح دادیم، شروع وسواس در افراد مسن غیرعادی است و ممکن است علائمی از بیماریهای خاص مثل آ،ایمر یا زوال عقل باشد.
عوارض وسواس سالمندی
همانطور که در بالا نیز اشاره کردیم وسواس فکری نوعی اختلال شایع، مزمن و طول، مدت است که در آن فرد افکار غیرقابل کنترل و تکرارشونده دارد. افراد مبتلا به وسواس فکری ممکن است علائم وسواس، اجبار یا هر دو را داشته باشند. این علائم میتواند در تمام جنبههای زندگی آنها مانند کار، مدرسه و روابط شخصی تاثیر بگذارد. وسواس فکری، اصرار یا تصاویر ذهنی مکرر است که باعث اضطراب میشود.
سالمندان وسواسی اغلب به حافظه و قضاوت خود اعتماد ندارند. شک ،صر اصلی هر نوع وسواسی است و به ویژه در سالمندان این موضوع بیشتر تاثیرگذار است. معمولا سالمندان در درک خود از واقعیت تردید بیشتری دارند. مثلا سالمند مبتلا به این نوع وسواس میتواند خانه را ، کند، درب خود را قفل کند اما به محض اینکه سوار ماشین شد، در مورد قفل بودن یا نبودن درب دچار تردید شود. با اینکه این موضوع تجربه رایجی برای بسیاری از افراد است اما برای افرادی که مبتلا به وسواس هستند، این عادت همیشه تکرار میشود. ممکن است فرد مسن مجبور شود چندین بار قبل از دور شدن از خانه، درب را بررسی نماید.
علائم زوال عقل به نوع زوال عقل و فرد بستگی دارد. از رایجترین علائم این بیماری میتوان به گم شدن در مکانهای آشنا، مشکل در انجام کارهای روتین، فراموش ، نام اشیاء یا نام دوستان یا اعضای خانواده اشاره کرد.
همینطور اگر یکی از اعضای خانواده مبتلا به این بیماری باشد، خطر ابتلا به وسواس در آنها افزایش مییابد. علاوه بر این اگر فرد سایر اختلالات رو، مانند افسردگی، اضطراب یا اختلال تیک مانند سندرم تورت را تجربه کند، ممکن است در خطر ابتلا به وسواس نیز باشد. در برخی موارد که بیمار به فریاد زدن کلمات زشت یا انجام کارهای عجیب و غریب وسواس دارد، ممکن است به ،وان سندرم تورت نیز تشخیص داده شود.
نحوه برخورد و زندگی با سالمند وسواس
رفتاری که سالمند وسواسی انجام میدهد با عادات افراد سالم متفاوت است. عادت دلیلی واضحی دارد. به ،وان مثال اگر شما عادت دارید که قبل از ،وج از خانه از قفل بودن درب اطمینان حاصل کنید، این عادت رفتار وسواسگونهای نیست، بلکه فقط میخواهید از سرقت جلوگیری کنید و امنیت خانهتان را حفظ نمایید.
برخی از فاکتورهای محیطی وجود دارند که به ،وان عوامل استرسزا شناسایی شدهاند و میتوانند باعث ایجاد این بیماری شوند. از جمله، تغییرات بزرگ در زندگی مثل مرگ آشنایان یا دوستان، تصادف، طلاق، سوء استفاده در دوران کودکی، مشکلات در روابط یا مدرسه یا سوءاستفاده میتوان اشاره کرد. با این حال، این موارد فقط به ،وان یک محرک در ،، عمل میکنند که قبلا تمایل به ابتلا به وسواس داشتهاند.
وسواس نوعی بیماری مزمن و ناتوانکننده است که تقریبا 1 درصد از مردان، 1.5 درصد از ،ن، و 1 الی 3 درصد از کودکان و نوجوانان در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار میدهد. این بیماری معمولا از نوجو، یا جو، شروع میشود اما در برخی از موارد نادر بعد از 50 سالگی نیز دیده شده است.
سالمند، که افکار وسواسی دارkد احساس میکنند که کنترلی بر خودشان ندارند و تحت سلطه افکار مزاحم و ناراحتکننده هستند. این موضوع میتواند منجر به پریش، در آنها شود و وظایف روزانه آنها تحت تاثیر قرار دهد.
تحریک مغناطیسی ترانس کر،ال (TMS) درم، ایمن و موثر برای علائم وسواس در بزرگسالان است. پالسهای مغناطیسی از طریق طراحی سیم پیچ در کلاه ایمنی به نواحی مغز مرتبط با علائم وسواس ارسال میشوند. TMS ممکن است باعث سردرد مختصری در محل تحریک شود، اما عوارض جانبی طول، مدتی ایجاد نمیکند.
علائم فکری ممکن است به مرور زمان کاهش یابند یا بدتر شوند. افراد مبتلا به وسواس فکری ممکن است سعی کنند با اجتناب از موقعیتهایی که باعث ایجاد وسواس در آنها میشود به خود کمک کنند، یا ممکن است برای آرام ، خود از الکل یا مواد مخدر استفاده نمایند. با اینکه شایعترین سن شروع وسواس در کودکی و نوجو، است اما در برخی موارد وسواس در جوانان نیز ظاهر میشود. وسواس جو، میتواند تعاملات و ارتباطات اجتماعی جوانان را محیط دانشگاه و فضای کارشان تاثیر قرار دهد. حتی ممکن است آنها را به سمت مواد مخدر بکشاند.
درمان وسواس در سالمندی
در درمان شناختی رفتاری، سالمند در مورد وضعیت خود بیشتر یاد میگیرد تا بتواند با ترسهای پیرامون افکار وسواسی خود مق، کند و در برابر انجام رفتارهای اجباری مقاومت نماید. در این روش درم، از طریق سناریوهای حضوری و تصوری، افراد به تدریج در معرض محرکهای ترسناک قرار میگیرند و به آنها کمک میشود تا بفهمند که این محرکها مضر نیستند. سالمندان همچنین یاد میگیرند که با پریش، کنار بیایند تا مخل زندگی آنها نشود.